De thuis gekeken films de afgelopen weken, het lezen van boeken vormden een goede compensatie. We waren maanden verstoken geweest van ons wekelijke uitstapje naar het filmhuis de Movies in Dordrecht. Onze smaken kwamen meestal aardig overeen en vandaag waren we weer opgetogen naar het filmhuis gewandeld doch had ik me aangepast aan de voorkeur van mijn man. Hij koos voor de film The Lighthouse. Een duister en beklemmend verhaal (ik citeer de reprise) over twee vuurtorenwachters op een afgelegen mysterieus eiland in New England rond 1880. William Dafoe, vervulde meesterlijk zijn rol en het was een fascinerende vertelling. Maar op de wandeling naar huis constateerde ik dat het een echte mannenfilm was, met duistere krachten, isolement, pijn, waanzin, geweld en dronkenschap, die bij mij ook weerzin opriep. De identificatie die E. had ervaren, de humor die hij had gezien, ervoer ik niet.
Welke vergelijkbare film voor vrouwen ken je dan, vroeg mijn man. Die vraag puzzelde me even. Maar na enige tijd kwam ik op de film the Favourite uit 2018, Engeland, begin achttiende eeuw. Centraal staat de relatie tussen koningin Anne en haar vertrouwelinge, adviseur en geliefde Sarah Churchill, de hertogin van Marlborough. Hun levens veranderen voorgoed door de aankomst van Sarahs jongere nicht Abigail. Al snel veranderen de dynamieken tussen de vrouwen en pogen ze invloed uit te oefenen op de koningin en op het paleis ( citaat uit reprise). Ook hier spelen duistere krachten en hysterie, pijn en waanzin een rol, zij het op een vrouwelijke manier. Om deze film met vileine vrouwenhumor had ik gelachen en mijn man had hem destijds met ambivalentie bekeken.
Wat betekent het om vrouw te zijn vandaag de dag. Ik had diverse voorfilmpjes gezien op de sociale media en werd uitgenodigd tot kijken naar de intieme documentaire over 2000 vrouwen in meer dan 50 landen. Thema’s als moederschap, opleiding, huwelijk, economische onafhankelijkheid, seksualiteit, het vrouwelijk lichaam passeren de revue. In Trouw lees ik: Een duizelingwekkend loflied op vrouwelijke kracht, en dat is niets te veel gezegd. We keken de film via Youtube enkele weken geleden en ik was dagen daarna nog ontroerd door de beelden en de schoonheid van de gefilmde portretten. Mijn eigen vrouw zijn, mijn eigen aanpassing aan de vrouwelijke staat en de vrouwelijke conditie werd met name opgerakeld bij het zien van de film Woman. Van de eerste keer seks en het genot van orgasmes, tot gedwongen huwelijk en huiselijk geweld tot religieuze overtuigingen.
De nadruk ligt misschien iets te nadrukkelijk op het slachtofferschap van de geportretteerde vrouwen, maar dat maakt hun verhalen er niet minder aangrijpend om. Ik vroeg me dan ook af hoeveel tranen ze hadden vergoten. Hoe ze met kracht hun omstandigheden de baas waren geworden, overleefden en opstonden. En het viel me op hoe die omstandigheden en het leed dat ze overkwam te vaak door de met mannen gedomineerde wereld in gang was gezet. Ik vroeg me ook af hoeveel emmers bloed deze vrouwen hadden verloren, door menstruaties, zwangerschappen, miskramen, abortussen, verkrachtingen, misbruiken, mishandelingen, borstkanker en ongelijkheid. Hoewel ik vind dat ik in een begenadigde positie ben beland was ook ik een vrouw die zich kwetsbaar had gevoeld, die zich opgemaakt had voor een afspraak, zich had afgevraagd of ze wel mooi genoeg was, die zich struikelend op pumps naar evenementen had begeven om mooi genoeg te zijn, die zich had geschaamd voor haar menstruaties, haar abortus, haar lekkende borsten na haar zwangerschappen, voor haar littekens, haar aanranding 35 lange jaren geleden….
Maar ja, veel vaker ook had ik me trots gevoeld op mijn veerkracht na verdriet over een bedrogen hart, een mislukte liefde, een financieel debacle. Had ik met trots teruggekeken op een gelukte, moeilijke werkklus, een studie, een goed geschreven blog of op de gelukkige opvoeding van mijn kinderen. Hoe vaak had ik fier mijn financiële onafhankelijkheid gekoesterd, mijn mollige lichaam uitgestrekt in bed, mijn werklust en mijn kracht, mijn sociale vaardigheden, mijn zachtheid en niet te vergeten mijn mooie borsten omarmd. Alle associatie brachten gedachten op gang over vrouw-zijn en vrouwelijk lief en leed.
Vrouwen bevrijden is weigeren hen op te sluiten in de relaties die ze onderhouden met mannen, maar niet het ontkennen van die relaties, lees ik in de biografie. Al weken was ik -gedurende de crisis- in de ban van de biografie van Simone de Beauvoir, geschreven door Kate Kirkpatrick. Soms ontroerd, soms verrast en soms met ergernis las ik het levensverhaal van deze bijzondere vrouw. In de jaren 80 had ik enkele van haar romans gelezen: De mandarijnen, Het bloed van de anderen, Uitgenodigd. In de biografie las ik dat ze het vrouw-zijn als biologisch component en als cultuurverschijnsel zag. Ze benoemt het seksisme en het in de schaduw staan van een man. Haar werk, origineel en autonoom, in tegenstelling tot wat de vaak manlijke critici beweerden, die stelden dat ze leunde op Sartres denkbeelden, denk ik na het lezen van de biografie: Sartre leunde op haar. Haar rol in het informeren over seksualiteit, abortus en anticonceptie en vrouw-zijn heeft veel vrouwen gesteund. Hij staat niet meer in mijn boekenkast, maar ik weet nog dat ik hele stukken overpende uit de “Tweede Sekse” beginjaren 90. Ik weet nog dat ik de innerlijk verscheurdheid tussen “Het zelf dat vrouwen willen zijn als geliefde en moeder en het zelf dat we willen worden in de grote wereld” als een universeel probleem van vrouwen door haar werd beschreven en dat me dat zo raakte destijds.
Beyonce zingt in een lied: zonder vrouwen zou de wereld saai zijn, zouden mannen verloren zijn. Misschien kan ik een voorbeeld nemen aan deze trotse, krachtige generatie, die in bijgaand filmpje zo sexy dansend hun lied zingen: htttps://www.youtube.com/watch?v=4m1EFMoRFvY
Vrouwen leven langer, we mogen ons zelf mooi maken, we kunnen heel veel aan, we mogen zitten op het toilet, we mogen huilen, we mogen dansen en we kunnen een zelfstandige vrouw zijn in de 21e eeuw. Laten we wel zijn: vrouw zijn heeft zo veel voordelen. En eigenlijk weet ik diep in mijn hart zeker:
I love being a woman!
[1] citaat uit de de Tweede sekse