Noroez is een feest van loutering en verzoening, van hoop en een nieuw begin, van dood en leven, dat wordt gevierd rond 21 maart. Dit jaar viel het op vrijdag 20 maart. Ik las dat Noroez “nieuwe dag” betekent. Het was de dag dat ik voor mijn boekenkast stond.
Ik dacht aan Pari die ons uitlegde hoe het nieuwjaar rond 21 maart startte, het Noroez, een oud Perziche feestdag, een lentefeest. Ze vertelde en toonde hoe het werd gevierd. Ik vond het mooi hoe ze 7 voorwerpen op een schaal legde die met een s begonnen, de Perzische letter Sin. Van oorsprong was het een Zoratristische feestviering die ook in Afghanistan, Oezbekistan , India , Kirgizië en Kazachstan werd gevierd, begreep ik vandaag.
Soms had ik geen opvang voor mijn pasgeboren zoon en net als andere collega’s nam ik hem dan heel af en toe mee naar mijn werk, waar Pari voor hem zorgde. Ze noemde Simon Simoni en was heel lief voor hem.
Ik las het boek Aria (geschreven door Nazanine Hozar) “Een geweldig epos over de Iraanse revolutie (aldus Margaret Atwoord), een dokter Zhivago van Iran.” Dat was precies de reden waarom ik het kocht. Het verhaal startte in 1953. Ik las over ingrijpende keuzes die de hoofdpersoon moet maken en de consequenties die de Iraanse politiek had voor menselijke relaties. Het boek was slecht vertaald, maar het verhaal was pakkend. Dus las ik verder, want het relativeerde de coronacrisis.
En toen bracht dit verhaal me terug in de tijd. Opeens begreep ik wat het betekend moest hebben voor Pari, Reza, Feresteh, en Shirani. Iraanse vluchtelingen die ik leerde kennen tijdens mijn werk voor vluchtelingenwerk in de jaren 90. Feresteh, was kapster. Ze knipte eens mijn haar. Ik mocht bij haar tuis komen, daar was het glamoureus ingericht. Ze liet me foto’s zien van haar familie, in paleizen en chique jurken. Ze aanbad de sjah van Perzië. Daar was ze heel eerlijk in. Ze had iets koninklijks en ze was gul, ik kreeg meerdere keren prachtige cadeautjes van haar. Ik wist niet zo goed wat ik ervan moest denken. En daar was Reza, hij was de beheerder van de kantine, maakte broodjes voor ons in de lunchpauze en vrolijkte ons op. En tot slot was er nog Shirani, zij leerde mij Iraans dansen, tijdens een picknick die ik in het voorjaar in mijn huis voor mijn groep organiseerde. Ze was wulps en mooi. En mijn man en ik keken wat verlegen toe terwijl zij danste in onze woonkamer in Rotterdam. Ze waren allen gevlucht uit Iran tijdens de Iraanse revolutie, na de start van ayatollah Khomeini. Hun verhalen en namen keerden terug in mijn hoofd tijdens het lezen van Aria. Pas nu besefte ik hoe complex de politieke situatie in dit land was geweest en hoe ingewikkeld het moest zijn om op te groeien in Teheran, het Iran van de jaren 80/90.
Tegelijk met het leren lezen meer dan 55 jaar geleden, leerde ik dat teksten deuren openden naar een andere wereld. Een wereld die verfrissing, troost, verdriet, verbazing, ontzag of wijsheden bloot konden leggen. Ik leerde dat teksten me uit de penarie konden helpen.
Soms omdat ze antwoord gaven op vragen, soms omdat ze me door eenzame uren hielpen. Lezen bood avontuur. “ Wie leest leeft dubbel”. Romans en verhalen vertolkten voor mij het leven. Soms vertolkten ze mijn eigen niet geleefde leven, soms boden ze een kans om te gaan leven…Ze versterkten mijn inlevingsvermogen en ontwikkelden bewustzijn.
In mijn liefde voor lezen ben ik schatplichtig aan mijn ouders. Het was mijn vader die mij en mijn zussen altijd voorlas, tot ons 10e jaar. -Ik weet niet meer waarom er een eind aan kwam, waarschijnlijk omdat we zelf hartstochtelijke lezers waren geworden-. En het was mijn moeder die ons van boeken voorzag. Voor elke dochter koos ze een serie. Met Sinterklaas of op onze verjaardag, kregen wij een deel. Die series rouleerden tussen ons zussen en brachten vertier en ontspanning.
Een behoefte aan boeken, een verlangen naar verhalen, is toen geboren. Ik ben eerlijk, ik werd een veelvraat. Literatuur, poëzie, maar ook lectuur, filosofie of een essay. Mijn verlangen om te lezen gaat niet alleen over literatuur met een hoofdletter. Al wil ik een minder goed geschreven tekst meestal wel compenseren met een echt goed geschreven tekst. Toen ik rond mijn 27e Nederlands ging studeren, was dat omdat ik een grote liefde koesterde voor verhalen en taal.
Vertwijfeld stond ik eergisteren voor mijn boekenkast. Die boekenkast is al jaren een ratjetoe. Stapels boeken, boeken die niet meer pasten, studieboeken, vergeten boeken. Ik hield het al lang niet meer bij. Boeken die ik weg wilde doen, maar door hun verhaal niet weg kon doen lagen in stapeltjes voor de kast. Van sommige boeken wist ik nog de precieze reden van aanschaf toen ik ze kocht of kreeg. Of hoe mijn stemming toen was. Hoewel ik regelmatig boeken weggaf de afgelopen jaren, kocht ik ook weer bij. Ik kon het niet laten. Dus de stapels buiten mijn kasten slonken nauwelijks. En het lezen nam niet af.
En zo lijkt het tijd voor een nieuw begin, een loutering en een verzoening met het afscheid. Ik verlang daarbij naar een Marie Kondo die me helpt met ordenen en ontboeken. Die me steunt om eervol afstand te doen en me helpt mijn boekenkast overzichtelijk en hanteerbaar te maken. Die me leert verhalen los te laten, waardoor er ruimte komt voor nieuwe, een soort van nieuwe dag, een nieuw begin in mijn leven en in de boekenkast.