Het leek helemaal niet te kloppen om een ode te brengen aan een rivier, terwijl een andere belangrijke rivier ver buiten zijn oevers trad afgelopen dagen en daarmee veel mensen overviel in huis en haard. Het was bizar dat wij juist langs die mooie rivier de Maas wilden gaan fietsen, in de komende weken. Te starten in Zuid Limburg en dan onze tocht wilden vervolgen via de Maas in België, richting Frankrijk. Het voelde helemaal niet meer gepast dat te doen, als toerist tussen al die opruimende en zich herstellende mensen, die hun veilige plek kwijt zijn.
De IJssel biënnale die ik vorig weekend bezocht, vormde de aanleiding voor deze blog. De Biënnale heeft als thema TIJ, TIJD en TIJDELIJKHEID. https://ijsselbiennale.nl
Ik citeer:
“Tij staat voor de zich herhalende golfbeweging in de tijd (het cyclische van de tijd, zoals dag en nacht, eb en vloed, de seizoenen, zich herhalende ijstijden et cetera;
Tijd staat voor zowel het objectieve verloop van de tijd als de subjectieve beleving van tijd;
Tijdelijkheid staat voor verandering, bijvoorbeeld zichtbaar in lagen in de aardbodem en oude en nieuwe sporen in het landschap, zowel natuurlijke als in de vorm van menselijke ingrepen.
In het licht van klimaatverandering is tijd van groot belang. De prioriteit van veel mensen ligt vooral in het nu, en niet bij de toekomst. Omdat de effecten van de klimaatverandering in onze omgeving voor de meeste mensen nog niet zo zichtbaar zijn, is het gevoel van urgentie om in actie te komen bij velen niet heel groot.
Kunst kan helpen om veranderingen door het klimaat in onze leefomgeving nu, in het verleden en in de toekomst zicht- en ervaarbaar te maken. Zo kan zij bijdragen aan een bewustzijn over de noodzaak om stappen te zetten in hoe we leven en onze leefomgeving inrichten.
De IJssel meandert en ligt als een glimmend lint in het groen. De stilte ligt op de koeien over de velden, op de madelieven en de klaprozen en soms rijst een kunstwerk op in het landschap, niet altijd aansprekend. Meestal wel tot nadenken stemmend. En soms ook verstillend in ons hoofd.
Ook in de IJssel stijgt het water inmiddels en enkele kunstwerken in de uiterwaarden zijn daarom niet meer te bekijken. Ik vind het schokkend hoe voorspellend en actueel de route is die gefietst, gewandeld of gereden kan worden met de auto. Hoe het water ons inhaalt en hoe het gevoel van urgentie in ons handelen onherroepelijk zichtbaar wordt. Wij zagen ze nog wel…. die verzonken werken; vorig weekend reed ik met mijn zus, haar man en mij echtgenoot van Zutphen naar Doesburg langs de IJssel, de 4e etappe van de IJssel biënnale.
Zo toonde die IJssel zich aan ons met een melodie van melancholie terwijl ze meanderend en zacht de route bepaalde van onze fietstocht.We genoten de volheid van de terrassen met aangename horeca, van de dorpjes en gastvrije plekjes onderweg. We liepen elkaar tegemoet in de oude laan met hoge beuken, we vlijden ons neer op een houten ruit, in het midden van de laan en lagen in de houten cirkel waarbij onze voetzolen elkaar raakten. We bliezen een ballonnetje bij het IJsel Alga Lab van Dora Kotsi-Felici. We parkeerden onze fietsen onder de silhouetten van steden (On the line, Marianne Lammersen) die in het gladde water, als een spiegel verzonken. Verdronken landschappen als een zeer gepaste waarschuwing. Door onze veronachtzaamde houding noodzakelijk. Zoals ook de animatiefilm ( Earthfall ( Simone Hooymans) getoond in de kleine container in het weidse landschap die ons terneergeslagen en opgetogen hardop met gemengde gevoelens deed reflecteren op de toestand van onze aarde.
Maar het meest genoot ik tocj van die prachtige IJssel die als een kunstwerk steeds weer terugkeerde in ons blikveld. We vlijden ons neer op zo’n prachtig oevertje waarbij we de noodzaak voelden om onze ogen te sluiten….Bij het ruisen van de wilgen voelden we het ijskoude water aan onze tenen kietelen, droomden we weg bij de wolken die overwaaiden.
Alsof we vooruitgeworpen werden in de tijd en tegelijkertijd terug. Want even later troffen we elkaar onder de statige witte huizen -al van ver te zien, al eeuwen zichtbaar met de rijkdom van de Hanzestad. Ze stonden daar, aan de andere kade van de IJssel, met zicht op de boogbrug tijdloos en stil..
Aan deze IJssel heb ik mijn hart verpand en daar in de buurt wil ik volgend jaar gaan wonen. Dan ga ik mijn voeten dippen aan een heel klein strandje niet ver van mijn huis. Daar zal ik me laven aan de seizoenen, aan de kleuren die veranderen, die op goede dagen samenvallen met mijn stemming, op slechte dagen me op zullen beuren. Aan het coulisselandschap waar ik in kan en zal verdwijnen. Met mijn ogen zal ik op een zachte en veranderde manier gaan kijken. En ik zal de stilte ontmoeten in mijn hart. We zullen elkaar vinden jij en ik in dit landschap. We zullen elkaar daar kussen. Ik in mijn mooiste jurk, jij in je beste pak. Mijn lief en ik. Vaak zullen we wandelen of fietsen langs de oevers en soms zullen we ons neervlijen en heel soms zal het water ook ons dan overvallen. En alle onopgeloste gedachten zullen wegstromen in het water en de IJssel zal in mij resoneren.
Indachtig het mooie lied van Liselore: Iedereen heeft z’n rivier en in mij, in mij stroomt de IJssel….